Monday 20 May 2013

The Great Gatsby

In my younger and more vulnerable years my father gave me some advice that I’ve been turning over in my mind ever since. ‘Whenever you feel like criticizing anyone’, he told me, ‘just remember that all the people in this world haven’t had the advantages that you’ve had’.




Toen ik merkte dat de openingszin van de film dezelfde was al die van het boek leunde is lichtjes naar links en fluisterde in mijn buurvrouw haar oor “het zit goed, het boek begint ook zo”. Nochtans, ergens hield ik in mijn achterhoofd dat F. Scott Fitzgerald’s boek wel vaker als onverfilmbaar werd bestempeld. In ieder geval, dat moet wel compenseren met Baz Luhrman’s aanleg voor visuele klassiekers waar ik al zo vaak van onder de indruk ben geweest. Want als iemand het aandurft om jazz te vervangen door rap en een literaire antiheld in stijl naar 3D te gieten - iets wat overigens enkel voor avatar mannetjes is weggelegd- dan is het zonder twijfel Baz Luhrman. 

De film vertelt het meeslepende verhaal vanuit het perspectief van Nick Carraway, een jonge schrijver die naar New York verhuist in 1922 op zoek naar zijn eigen ‘American dream’. Zijn rijke buurman Jay Gatsby organiseert ieder weekend decadente feestjes waarbij de helft van New York onuitgenodigd op afkomt. Maar wanneer Nick Carraway een hoogstpersoonlijke uitnodiging krijgt blijkt er meer achter te zitten. Als Nick erachter komt dat Jay Gatsby hem gebruikt om dichter te komen bij zijn nichtje Daisy, wordt hij de getuigde van een onmogelijke liefde terwijl hij een glimp probeert op te vangen van de decadentie en de ononderbroken illusies probeert te vatten van de nouveaux riches. Afwisselend met de beelden van de stijlvolle feestjes waar de champagne rijkelijk stroomt, krijgen we Nick Carraway te zien die enkele jaren later zijn opinie geeft over de gebeurtenissen. De roaring twenties zijn niet langer, jazz is niet meer wat het geweest is en Wall Street is gecrasht. Maar wat er met old sport Gatsby gebeurt zullen wij pas te weten komen wanneer Carraway alles netjes op papier heeft gezet.

Namen als DiCaprio, Maguire en Mulligan doen de verwachtigen pijlsnel de hoogte in schieten. Toby Maguire’s rol als Nick Carraway is echter wel verkeerd geadresseerd. Zijn kinderachtige obsessie voor Gatsby komt niet tot zijn recht en hoewel Carraway alle aandacht naar zich toe trekt in het boek, krijgen we toch de indruk dat dit meer door Jay Gatsby en Tom Buchanan wordt gedaan in de film. Carry Mulligan’s acteerprestaties hebben mij overigens nog nooit teleurgesteld, maar Daisy’s droevige, zwakke, en karakterloze personage is ook weinig succesvol. Gatsby’s personage als man-of-the-world komt dan wel weer geloofwaardig over, hoewel we zijn echte persoonlijkheid pas veel te laat in de film leren kennen.

Noemenswaardig is ook de keuze van muziek waarbij we namen zien passeren als Lana Del Rey, Florence + The machine en zelfs Gotye (die uiteindelijk enkel voor de aftiteling werd gebruikt). Ettelijke artikelen werden gepubliceerd waarin ze zich afvroegen waarom Kayne West de ‘ideale’ soundtrack is bij deze film. Als het antwoord op de vraag is ‘omdat onze maatschappij een spiegelbeeld is van de roaring twenties’ dan vind ik de match nogal flauwtjes. Alsof dat nog niet erg genoeg is gieten ze Lana Del Rey’s ‘Young and beautiful’ in een foxtrot versie, waardoor het al zijn charme acuut verliest. Het enige nummer dat perfect tot zijn recht komt is ‘Together’ van The xx dat door merg en been gaat en de complexe relatie tussen Daisy en Gatsby foutloos portretteert. 


Bewonderenswaardig toch hoe Fitzgerald's verhaal ons zovele jaren later nog achtervolgt. En als het niet is op literair vlak met de vele fancy uitgaven van het boek, dan wel op vlak van mode. Ik moet toegeven dat Luhrman de wereld van de super-rich feilloos weet te schetsen, maar het is waar als ze zeggen dat Fitzgerald meer voor Hollywood gedaan heeft dan zij voor hem. Hoe dan ook, Fitzgerald neemt zijn wraak door de vloek die rust op iedere filmadaptatie. 

-So we beat on, boats against the current, borne back ceaselessly into the past.-